International Research Journal of Commerce , Arts and Science

 ( Online- ISSN 2319 - 9202 )     New DOI : 10.32804/CASIRJ

Impact Factor* - 6.2311


**Need Help in Content editing, Data Analysis.

Research Gateway

Adv For Editing Content

   No of Download : 990    Submit Your Rating     Cite This   Download        Certificate

‘‘प्रत्यय विवेचनम्‌’’

    1 Author(s):  LALIT PRADHAN ARYA

Vol -  4, Issue- 3 ,         Page(s) : 539 - 545  (2013 ) DOI : https://doi.org/10.32804/CASIRJ

Abstract

भारतीय शाब्दिकों ने शब्द को ब्रह्मस्वरूप माना है, जिससे सृष्टि की उत्पत्ति होती है। व्याकरण में शब्द निर्माण की प्रक्रिया में प्रमुख तीन घटकों में प्रत्यय एक महत्त्वपूर्ण घटक है। जिससे लघुता से शब्दसिद्धि होती है। शब्द में प्रमुख घटक प्रकृति होती है। इस प्रकार शास्त्र में प्रकृति और प्रत्ययार्थ के ज्ञान से पदार्थज्ञान किया जाता है। प्रकृति और प्रत्यय साथ-साथ ही अर्थों को कहते हैं, लेकिन उन दोनों में प्रत्ययार्थ प्रधान होता है। अत: इस न्याय से यहाँ प्रत्यय का विवेचन किया जाता है। इसके अन्तर्गत हम प्रत्यय की अवधारणा, परिभाषा, अर्थ, भेद इत्यादि विभिन्न विषयों पर विचार करेंगे।

order online

  1.   वाक्यपदीय ब्रह्मकाण्ड का. 1
  2.   वैयाकरणभूषणसारप्रभा- धत्वर्थनिर्णय पृष्ठ 44
  3.   साध्नं प्रत्ययः। महाभाष्यदीपिका, पृष्ठ 83
  4.   परश्च। अष्टा- 3.1.2 (क) प्रकृतिपर एव प्रत्ययः प्रयोक्तव्यः, प्रत्ययपरैव च प्रकृतिरिति। महाभाष्य 3.1.2(ख) सि(ं तु उभयनियमात्। वही. 3.1.2
  5.   विभाषा सुपो बहुच् पुरस्तात्तु। अष्टा. 5.3.68
  6.   अव्ययसर्वनाम्नामकच् प्राक्टेः। अष्टा. 5.3.71
  7.   तिप्तझि.। अष्टा. 3.4.78
  8.   लटः शत्शानचावप्रथमासमानाध्किरणे। अष्टा. 3.2.24
  9.   अदिप्रभृतिभ्यः शपः। अष्टा. 2.4.72
  10.   जुहोत्यादिभ्यः श्लुः। अष्टा. 2.4.75
  11.   तथाहि षड्विधः प्रत्ययाः सनादयः- कृतः, तिघः, सुपः, स्त्राीप्रत्ययाः, त(िताश्चेति। पदम×जरी, 1.4.45
  12.   क्तक्तवतू निष्ठा। अष्टा. 1.1.26
  13.   तौ सत्। अष्टा. 3.2.127
  14.   द्रष्टव्य- महाभाष्य 3.3.1
  15.   त(ितश्चासर्वविभक्तिः। अष्टा. 1.1.38
  16.   तिघ्शित्सार्वधतुकम्। अष्टा. 3.4.113
  17.   आधर््धतुकं शेषः। अष्टा. 3.4.114

*Contents are provided by Authors of articles. Please contact us if you having any query.






Bank Details